Obniżki stóp procentowych: wpływ na PKB Polski 2015

W dzisiejszym artykule przedstawię swoją analizę na temat jaki potencjalny wpływ mogą wywrzeć obniżki stóp procentowych na gospodarkę. W szczególności omówię decyzję RPP o obniżce stóp o 0,5 bipsów. 

Jak wiecie od wielu miesięcy pisałem, że stopy procentowe w Polsce są cały czas za wysokie. RPP niepotrzebnie obawia się wzrostu inflacji konsumentów CPI. W artykule z czerwca 2014 roku zrobiłem szczegółową analizę, gdzie pokazałem między innymi, że dopóki nie rosła inflacja producentów, nie było też odbicia na inflacji konsumentów: Historia 2000-2014: inflacja opóźniona względem PKB? co dalej w związku z tym z inflacją?

Ten wykres obecnie wygląda tak:

Najpierw zobaczmy co pisałem ostatnio:

Zachowanie Rady Polityki Pieniężnej

W efekcie powyższych danych napływających z gospodarki Rada Polityki Pieniężnej nie obniżała więcej stóp procentowych.

Dlatego też, po spadku inflacji konsumentów CPI w styczniu 2015 roku o minus 1,3 punktu procentowego w skali roku (znacznie mocniej niż oczekiwania, które wynosiły minus 1,1 %), nasz wykres z realnymi stopami procentowymi (dane za styczeń 2015) wygląda tak:

Tak wysokie realne stopy procentowe: prawie 3,5 procent , mieliśmy w Polsce kilkanaście lat temu (ostatnio przez chwilę dziesięć lat temu w 2005 roku).

Pod poprzednim wpisem (i innymi na ten temat) zgłaszaliście zastrzeżenia co do wpływu stóp procentowych na PKB.

Aby pokazać jak ogromny może to być wpływ. I jak niebezpieczne może być niewłaściwe majstrowanie przy stopach procentowych, wystarczy przeprowadzić następujące rozumowanie:

• PKB Polski w skali roku to około 1 700 mld zł
• Tak więc dynamika PKB większa lub mniejsza o jeden punkt procentowy to wydatki konsumentów większe lub mniejsze o 17 mld zł (1% z 1 700 mld zł)
• Wszystkie środki ulokowane w bankach w Polsce wynoszą prawie 1 000 mld zł, z czego w większości to środki osób indywidualnych. Jeżeli tylko kilka procent z tych środków będzie lub nie będzie skonsumowane w roku 2015, mamy kwotę rzędu… kilkudziesięciu mld zł, czyli…
• W zależności od dokładnej kwoty może to być jeden (17 mld zł), dwa (34 mld zł) a nawet trzy (51 mld zł) punkty procentowe lepsze lub gorsze PKB…
• Oczywiście nie mówimy o oszczędnościach „na czarną godzinę” ale o tej części konsumpcji (lub jej braku), która czuła jest na wysokość realnych stóp procentowych i tego co robi Rada Polityki Pieniężnej.

Obniżki stóp procentowych: jak obecnie wygląda wykres z realnymi stopami procentowymi?

Oczywiście obecnie nie mamy jeszcze danych o inflacji za luty 2015 roku, nie wiemy też jak będzie ona dokładnie wyglądała w kolejnych miesiącach (w dalszej części artykułu dzielę się na ten temat kilkoma spostrzeżeniami).

Jeżeli jednak założyć, że inflacja do połowy roku byłaby taka jak w styczniu, czyli koszyk inflacyjny spadałby w skali roku o minus 1,3 %, wtedy realne stopy procentowe wyglądałyby w Polsce tak:

Innymi słowy, pomimo, że obniżki stóp procentowych spowodowały najniższe nominalne stopy procentowe w historii, przy obecnym poziomie inflacji i tak mamy cały czas realne stopy procentowe na poziomie, zamiast powyżej trzech punktów procentowych, niecałe trzy punkty procentowe. Czyli cały czas  jest to w okolicach historycznych, maksymalnych poziomów z ostatnich kilkunastu lat.

Obniżki stóp procentowych: realne stopy procentowe w całym 2015?

RPP zakomunikowała, że ostatnim cięciem zakończyła obniżki stóp procentowych. Oczywiście czy tak na pewno będzie tego nie wiemy. W połowie 2013 roku też komunikowała, że to koniec cyklu obniżek a ostatnio znowu je obniżała. Żyjemy w niepewnych czasach i nigdy nic nie wiadomo na pewno.

Ale skoro tak zakomunikowała, można założyć, że chociażby ze względów marketingowych, skoro tak już powiedziała, w najbliższych miesiącach nie będzie się znowu wygłupiała i obniżała ich ponownie.

To jest o tyle ważne, że jeżeli np. deflacja będzie jeszcze bardziej postępowała w kolejnych miesiącach, nasze realne stopy procentowe będą jeszcze wyższe. A RPP, tak jak napisałem powyżej, przynajmniej w średnim terminie nie będzie nic robiła na stopach procentowych.

Innymi słowy aby realne stopy procentowe uległy zmniejszeniu, inflacja konsumentów CPI powinna zakręcić do góry. Czyli dopóki nie będzie wzrostu cen, nasze realne stopy procentowe nadal będą jednymi z najwyższych na świecie. A co jak deflacja będzie postępowała…? Będziemy mieli jeszcze wyższe realne stopy procentowe…

Obniżki stóp procentowych: konsekwencje dla PKB Polski w 2015 roku?

1. Jak wynika z badań, przyjmuje się, że ruchy na stopach procentowych przekładają się na gospodarkę z opóźnieniem o około dwanaście/osiemnaście miesięcy. Tak więc te ostatnie dwie obniżki stóp procentowych będą miały swój prawdziwy wpływ dopiero w roku 2016 (czyli już zdecydowanie po wyborach).
2. W ostatnich miesiącach i tygodniach banki, spodziewając się obniżek stóp procentowych, mocno zbierały lokaty z rynku. Są to zazwyczaj lokaty na kilka miesięcy. W związku z tym środki na razie są zamrożone i potencjalnie będą do wydania dopiero w drugiej połowie 2015 roku.
   Oczywiście mam na myśli tą część środków w bankach, gdzie dla ludzi jest ważne czy mają przyzwoite oprocentowanie swoich lokat.
3. Ale co oszczędzający zrobią dalej jest nadal kwestią otwartą, bo wiele zależy jakie będą realne stopy procentowe w drugiej połowie 2015 roku. Jeżeli inflacja odbije, ceny zaczną rosnąć a sytuacja na Ukrainie się ustabilizuje, realne stopy procentowe zmaleją. Jeżeli jednak nie, deflacja będzie nadal trwała, a Rosja będzie dalej destabilizowała sytuację na wschodzie (Ukraina? Mołdawia? Państwa Bałtyckie?), środki z tych lokat mogą wcale nie być konsumowane.
4. I jeszcze jedna ważny cegiełka do analizy przyszłej inflacji. W tym wpisie: Kurs złotówki powodem błędnych decyzji RPP oraz błędnych założeń do budżetu ministra Rostowskiego? pisałem, że bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na ceny konsumentów i producentów jest… kurs walutowy.
   a) Jak kurs euro idzie do góry: inflacja u nas jest wyższa
   b) Jak kurs euro idzie w dół: inflacja u nas jest niższa (deflacja)
   
   Patrząc tylko na ten czynnik, euro szło do góry w poprzednich miesiącach, co podwyższało inflację… Innymi słowy inflacja za ostatnie miesiące i tak jest zawyżona…
   Ale ostatnio złotówka znowu się umocniła, co…. będzie jeszcze bardziej potęgowało procesy deflacyjne:
   

Obniżki stóp procentowych: wpływ na PKB Polski 2015: podsumowanie

Mocne, jednorazowe cięcie stóp procentowych w wysokości 50 bipsów to realizacja „Szans” z poprzedniego artykułu: Giełda i gospodarka w 2015 roku: cz. 1, czyli jest to punkt numer dwa:

„Znaczne i szybkie obniżki stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej

Ale jest to tylko po części realizacja tego punktu. Jednocześnie RPP zakomunikowała, że zakończyła obniżki stóp procentowych.

Jak pisałem powyżej, decyzja ta głównie będzie miała wpływ na PKB w 2016 roku (transmisja 12-18 miesięcy).

Obniżki stóp procentowych będą też miały jakiś wpływ na PKB w drugiej połowie 2015 roku, dzięki czemu są szanse, że PKB będzie trochę wyższe niż scenariusz bazowy trzy punkty procentowe. Ale co dokładnie się wydarzy w 2015 roku tak naprawdę zależy od dwóch czynników:

1. Jakie będą kolejne dane o inflacji co przełoży się na wysokość realnych stóp procentowych.
2. A to z kolei przełoży się na odpowiednie decyzje osób lokujących swoje oszczędności w bankach.

Uwaga: poniżej w komentarzach jest rozwinięcie kilku ważnych kwestii z powyższego artykułu. Zapraszam do dodatkowego zapoznania się z nimi.