Co to jest „cykl dziesięcioletni”?

Dla przypomnienia cykl dziesięcioletni historycznie składał się z dwóch faz, każda z nich trwała około pięciu lat. Pierwsza faza to stopniowy wzrost bezrobocia po którym następuje druga faza czyli spadek bezrobocia. A po spadku bezrobocia mamy znowu pięcioletni wzrost bezrobocia itd. aż do roku 2013. Widać to bardzo ładnie na dwóch wykresach z zaznaczonymi liniami w cytowanym wpisie. Co najlepsze, pięcioletni trend na bezrobociu nie zależy od PKB w tym samym okresie!

Jak wytłumaczyć to ciekawe zachowanie się wskaźnika bezrobocia?

Zanim wytłumaczę powyższy proces i napiszę, dlaczego w kolejnych latach również będzie miał miejsce, trzeba uświadomić sobie co to tak naprawdę jest PKB, bo jak to zrobimy świat się trochę zmieni… Poniżej tłumaczę na prostych przykładach jak złudnym i bardzo zmiennym wskaźnikiem jest PKB. PKB o którym tyle się słyszy w mediach. Myślę, że 99 % ludzi w Polsce nie uświadamia sobie tego, o czym piszę poniżej…

PKB jest to ilość dóbr i usług wytworzonych/skonsumowanych w gospodarce w danym okresie.

Podstawowym wskaźnikiem związanym z PKB jest PKB per capita, czyli ile średnio przypada PKB na obywatela danego kraju. Dla Polski w 2011 r. było to około 20 tyś. USD, co plasowało nas na 44 pozycji na świecie (jest to PKB podane w sile nabywczej, czyli uwzględniające różnice w cenach produktów i usług pomiędzy państwami). Mozna zobaczyć to tutaj: http://pl.wikipedia.org/wiki/PKB_per_capita .

Jak widać w załączonym linku można zadać pytanie dlaczego w Polsce PKB na osobę jest połową tego co w bardziej rozwiniętych krajach? Pojawia się więc pytanie:

Od czego zależy PKB?

1. Technologia (stosujemy łopaty czy małe koparki a dzięki temu wytwarzamy nawet większe PKB?)
2. Kapitał (finansowanie) (oszczędzamy czy zadłużamy się w krótkim terminie)
3. Liczba pracujących (jaki jest fundusz płac, czyli zsumowane wartościowo zarobki wszystkich pracujących)

Cykl dziesięcioletni: technologia

Wyobraźmy sobie następującą sytuację:

a) Zatrudniamy sto osób z łopatami do kopania rowów. Dzięki temu PKB w danym państwie wynosi 100 (np. 100 km wykopanych rowów rocznie). Robimy tak, bo koszty pracy są bardzo niskie i przy takiej technologii i zatrudnieniu maksymalizujemy liczbę wykopanych rowów, czyli nasze PKB.

b) Jeżeli jednak po paru latach wzrosną wynagrodzenia możemy zauważyć, że bardziej opłaca się kupić parę małych koparek bo inwestycja się nam zwróci w parę lat. Mało tego, używając lepszej „technologii-małe koparki” możemy wykopać np. 200 km rowów rocznie, czyli wytworzyć dwa razy więcej dóbr i usług, czyli podwoić PKB!

Co stanie się z zatrudnieniem? Oczywiście po pierwsze potrzebujemy znacznie mniej osób niż te 100 osób na początku. Część z nich powinna jednak znaleźć z czasem zatrudnienie jako inżynierowie, pracownicy fabryki, banku, logistyki, salonu itd., czyli wszystkiego tego, co jest związane z tym, aby stosować lepszą technologię-„małe koparki”.

Jak już pewnie ktoś może się domyśleć, w Polsce cały czas nasze PKB jest w dużej mierze wytwarzane przy użyciu „łopat”. Stąd mamy tak niskie PKB na osobę.

To co jest kluczowym czynnikiem odpowiedzialnym za wzrost PKB w Polsce to…. zwykła i ciągła reorganizacja pracy i procesów w firmach, edukacja, wprowadzanie lepszych technologii, które od dawna są stosowane w bardziej rozwiniętych krajach. Powodowało to i będzie powodowało, że Polskie PKB nadal będzie rosło… niezależnie od np. kryzysu w innych państwach.

Nie chodzi nawet o to, żeby mieć kasę na nowe technologie i maszyny (to też) ale przede wszystkim aby byli ludzie, którzy mają doświadczenie co i jak wprowadzać, aby zwiększało to wydajność w praktyce. A to przychodzi po prostu z czasem jak każdy pracownik/prezes zdobywa wiedzę i doświadczenie.

Cykl dziesięcioletni: kapitał (finansowanie)

Po pierwsze to co oczywiste im więcej kapitału zainwestowanego w gospodarce tym lepiej, bo możemy pozwolić sobie np. na lepszą technologię. Kapitał można też jednak rozumieć jako posiadanie płynności, czyli zdolność do zakupu towarów i usług lub jego brak.

Wyobraźmy sobie następującą sytuację:

Mamy dwie osoby, które zarabiają po 100. W roku pierwszym każda z nich konsumuje dokładnie tyle co zarabia, czyli 100. Dzięki temu PKB wynosi również 100 (PKB jest to ilość dóbr i usług wytworzonych/skonsumowanych).

Proszę zobaczyć do poniższej tabelki co dzieje się z PKB każdej z tych osób w roku drugim i trzecim …. jeżeli:

a) osoba oszczędza (nie wydaje, nie konsumuje, czyli niższe PKB w roku drugim a potem skonsumuje oszczędności w roku trzecim)

b) osoba zadłuża się (również np. przez sprzedaż ratalną, czyli konsumuje, w statystyce GUS dzięki temu w roku drugim mamy lepsze PKB ale w roku trzecim trzeba oddać dług, czyli zmniejszyć na rok konsumpcję o wartości długu)

Jak widać powyższe tabelki dają do myślenia…

Cykl dziesięcioletni: liczba pracujących

Jak zaczyna rosnąć bezrobocie mniej osób pracuje, mniej osób ma środki do wydania, czyli tylko z tego czynnika PKB nam spada. Dodatkowo wynagrodzenia nie rosną, co powoduje, że wszystkim pracownikom razem nie przybywa pieniędzy.

Jak zaczyna spadać bezrobocie więcej osób pracuje, więcej osób ma środki do wydania i mamy lepsze PKB. Dodatkowo wynagrodzenia rosną i wszyscy ludzie mają jeszcze więcej pieniędzy.

Cykl dziesięcioletni: podsumowanie

Po tym wpisie w kolejnym artykule mogę już wyjaśnić dlaczego historycznie występował cykl dziesięcioletni na bezrobociu oraz PKB w Polsce i dlaczego w kolejnych latach PKB w Polsce będzie całkiem przyzwoite a dzięki temu bezrobocie mocno spadnie.

Kontynuacja tego artykułu znajduje się tutaj: “Michał Stopka cykl dziesięcioletni”: przyczyny fundamentalne tłustych i chudych lat w polskiej gospodarce i bezrobociu