Obligacje skarbowe stopy zwrotu versus lokaty: ile można zarobić?
Ostatnio podzieliłem się z Wami moimi spostrzeżeniami na co warto zwrócić uwagę konstruując własną strategię inwestycyjną: Jak inwestować bezpiecznie i zyskownie: własna strategia inwestycyjna. W ramach oszczędzania/inwestowania, budując część bezpieczną portfela inwestycyjnego, Polacy biorą zazwyczaj pod uwagę tylko i wyłącznie lokaty. A przecież są też obligacje skarbowe. Mają one kilka zalet. Chociażby można w nie lokować spore sumy i to na całkiem przyzwoity procent. Jak wyglądają obligacje skarbowe stopy zwrotu w zestawieniu z lokatami? Gdzie można więcej zarobić? Na obligacjach czy lokatach? Poniżej analiza Bartka w tym zakresie. Mam nadzieję, że naprowadzi Was na ciekawe spostrzeżenia. W razie pytań/wątpliwości piszcie w komentarzach: Bartek chętnie pomoże Wam w kwestiach związanych z obligacjami bo temat jest dosyć obszerny. A tak przy okazji mam pytanie. Inwestujecie w obligacje? Tak? Nie? Dlaczego?
W ramach Naszej misji zbudowania z Polski drugiego Londynu: Zróbmy z Polski drugi Londyn Bartek do tej pory poruszył już sporo zagadnień. Kwestię obligacji Skarbu Państwa/wyceny obligacji omówił w sześciu wpisach w ramach cyklu edukacyjnego „Droga inwestora”. Składa się on z następujących zagadnień (przy artykule poruszającym kwestię obligacji dałem znak <<< tutaj):
- Droga inwestora: od początkującego do mistrza
- Droga inwestora: podstawy
- Jak zbudować oszczędności na emeryturę
- Długoterminowa inwestycja: giełda? fundusz? lokata? Analiza kosztów opłat za zarządzanie aktywami w funduszach inwestycyjnych
- Jak zdobyć kapitał na inwestowanie: podwyżka 100/500/1000 złotych
- Jak inwestować w akcje: podstawy
- Jak inwestować w obligacje <<< tutaj
- Jak kupić obligacje skarbowe na rynku pierwotnym <<< tutaj
- Bony skarbowe i pieniężne: rynek pieniężny
- Obligacje korporacyjne: co warto wiedzieć?
- Jak inwestować w obligacje skarbowe: podstawy <<< tutaj
- Fundusz Inwestycyjny: co warto o nim wiedzieć?
- ETF
- Kontrakty terminowe
- Opcje
- Forex
- Produkty strukturyzowane
- Analiza techniczna
- Analiza fundamentalna
- Bilans
- Rachunek zysków i strat
- Cash flow
- Podstawy makroekonomii
- Wartość pieniądza w czasie <<< tutaj
- Beta
- Jak złożyć zlecenie kupna instrumentu finansowego
- Surowce
- Waluty
- Roczna kapitalizacja (stopa zwrotu) z inwestycji: co warto wiedzieć?
- Excel w inwestowaniu
- Psychologia w inwestowaniu
- odroczona gratyfikacja
- Wyznaczanie celów (również noworocznych)
- błędy poznawcze
- typy charakteru
- Droga inwestora: osoba zaawansowana
- Obligacje
- Wycena obligacji: obligacje zero-kuponowe/ obligacje kuponowe <<< tutaj
- Jak wycenić obligacje: wpływ czasu na cenę obligacji + kupony kwartalne i półroczne <<< tutaj
- Cena czysta/cena brudna obligacji
- Czas trwania obligacji
- Wypukłość obligacji
- Kolejne kalsy aktywów, np. akcje: po zakończeniu poziomu podstawowego
- Obligacje
- Droga inwestora: mistrz
- Obligacje
- Obligacje zamienne na akcje
- Strategie zarządzania portfelem obligacji
- Obligacje
Autorem poniższej analizy jest Bartek Stempel. Autor bloga WarsztatAnalityka.pl:
Marzeniem Bartka jest zbudowanie wspólnoty ludzi, którzy będą w mniejszym lub większym stopniu wspierać swój rozwój ekonomiczny i nie tylko. Żebyśmy byli w stanie wymieniać się wartościami, które budują. W szczególności budują nas samych w długim terminie.
Główne obszary, które Bartek porusza w formie cykli edukacyjnych, to: budowa kapitału, omawiająca wiedzę o tym jak budować swój kapitał ludzki i pieniężny. Niezbędnik bankstera, zapewnia potrzebną wiedzę do zrozumienia jak działa system bankowy i świat finansów. A droga inwestora pokazuje jakiej wiedzy potrzebujemy, żeby w przyszłości móc dobrze zarządzać swoimi finansami/inwestycjami.
Uwaga: Poniższą analizę jak i kolejne comiesięczne analizy dotyczące oszczędzania/inwestowania w lokaty oraz obligacje skarbowe znajdziecie co miesiąc u Bartka na jego blogu tutaj Bezpieczne inwestowanie.
Obligacje skarbowe stopy zwrotu versus lokaty: wstęp
Ostatnimi czasy zacząłem pisać intensywniej o obligacjach skarbowych. Szukając alternatyw do lokat, dzisiaj przyjrzymy się aktualnej emisji oferowanej przez Skarb Państwa. Z uwagi na fakt, że większość z Was posiada zdywersyfikowane portfele. W szczególności trzymacie się podstawowej zasady finansów osobistych: część portfela inwestycyjnego powinna być zainwestowana zgodnie z zasadą minimalizacji ryzyka i ochrony kapitału. Jest to uniwersalna zasada mająca zastosowanie w wielu obszarach, a szczególnie dotyczy funduszu bezpieczeństwa: Jak inwestować: Moje cele i ograniczenia inwestycyjne. Strategia finansów osobistych a strategia inwestycyjna.
To jest comiesięczna, cykliczna analiza w ramach wniosków płynących z trzech cykli edukacyjnych: 1) Droga inwestora 2) Niezbędnik bankstera 3) Budowa kapitału:
Raz w miesiącu praktycznie piszę dla Was o:
- Bezpiecznym inwestowaniu: Bezpieczne inwestowanie kwiecień 2017 Lokaty, obligacje, fundusze<<< jesteś tutaj
- Klasach aktywów: Zachowanie giełdy w lutym + od początku roku (analiza klas aktywów)
- Działaniach RPP: Posiedzenie RPP 7-8 marca 2017, co dalej ze stopami procentowymi?
- Najnowszych trendach na inflacji: Inflacja w lutym 2017 + 2,2% r/r i 0,3% m/m powyżej oczekiwań
- Działania FED: Podwyżka stóp procentowych w USA: FOMC podnosi stopy o 0,25 pkt.
- Działania Europejskiego Banku Centralnego: Posiedzenie EBC 9 marca 2017 r.
Obligacje skarbowe stopy zwrotu versus lokaty: wysokość depozytów
Na początku zerknijmy jak kształtowało się średnie oprocentowanie depozytów w lutym. Powiem Wam szczerze, że liczby nie zachwycają…
Jak możemy zauważyć na wykresie powyżej, średnie oprocentowanie dla depozytów do 2 lat włącznie spada nam nieprzerwanie od 2009 roku. Aktualnie w lutym stawka średniego oprocentowania dla depozytów do 2 lat wyniosła 1,5% a powyżej 2 lat 2,2%. Zgodnie z danymi na powyższym wykresie.
Obligacje skarbowe stopy zwrotu versus lokaty: moja strategia
Osobiście to czekam na wypłacenie premii z mojej lokaty w Toyota do 14 kwietnia, którą założyłem pod koniec 2016 roku na 130 dni. Szczegółowo pisałem o niej tutaj: Jak zarobić kilka tysięcy złotych: praktyczne przykłady budowania kapitału.
Dodatkowo nadal posiadam lokatę na start w NestBank na 4%.
Tak naprawdę na rynku niewiele się zmieniło. Jeżeli miałbym teraz do 10 tys. złotych to założyłbym konto osobiste Nest Banku, które i tak jest totalnie darmowe bez żadnych wymagań czy haczyków (prowadzenie, przelewy, wypłaty z bankomatów itd.). Dodatkowo dostajemy trzymiesięczną lokatę na 4% na lokacie na start. I dodatkowo możemy założyć sobie konto oszczędnościowe dla nowych środków do 2,6% na 24 miesiące:
>>>Mój link afiliacyjny Nest konto<<<
>>Mój link afiliacyjny Nest lokata Witaj na 4%<<<
Drugą bardzo ciekawą opcją jest promocja Millenium 360, która powróciła. Gdzie możemy zgarnąć 360 złotych za płatność kartą 2% (do 30 złotych miesięcznie) i płatność blikiem 5% (do 30 zł miesięcznie). Razem możemy zyskać 360 złotych (6x60zł). Dodatkowo do konta mamy bardzo ciekawe konto oszczędnościowe do 100 tys. 2,5% na 3 miesiące. Warunki do konta są mało wymagające, żeby mieć całkowicie darmowe konto wystarczy: 1000 zł/mies wpływów + 1 płatność kartą do konta/blikiem w mies.
>>Mój link afiliacyjny Millenium<<<
Pamiętajcie promocja na koncie oszczędnościowym trwa od 29 stycznia do 22 kwietnia 2017 r. włącznie. A promocja 360 zł do konta 360 trwa do 30.06.2017 r.
Z kolei jeżeli miałbym teraz większe środki do zainwestowania do 100 tys. zł to założyłbym:
Lokatę Happy Plus w IdeaBanku, która oferuje 3% na 3 miesiące bez zakładania konta do 100 tys. złotych.
>>>Mój link afiliacyjny Lokata Happy Plus IdeaBank<<<
Dla osób poszukujących dobrych promocji z warunkami to polecam rozważyć:
- konto eurobank , gdzie możemy zyskać do 720 złotych za płatność kartą
>>>Mój link afiliacyjny EuroBank<<<
Obligacje skarbowe stopy zwrotu
Jeżeli jesteś początkujący to tutaj znajdziesz wszystkie artykuły o obligacjach w kolejności:
- Jak kupić obligacje Skarbowe: rejestracja, aktywacja, zakup
- Jak inwestować w obligacje: przegląd najważniejszych rzeczy
- Jak inwestować w obligacje skarbowe: podstawy
Na rynku lokat aktualnie jest dosyć słabo, więc warto przyjrzeć się ofercie złożonej przez Skarb Państwa w postaci obligacji skarbowych:
- Obligacje skarbowe na stały procent 2 letnie: 2,1%
- Obligacje skarbowe zmienno-procentowe 3 letnie: 2,2% (Wibor 6m + marża)
- Obligacje skarbowe indeksowane inflacją 4 letnie: 2,4% (Inflacja CPI r/r + marża)
- Obligacje skarbowe emerytalne indeksowane inflacją 10 letnie: 2,7%
Dodatkowo jak ktoś jest beneficjentem 500+ to może uzyskać dodatkowe korzyści z obligacji. Zaproponowane przez Skarb Państwa:
- Obligacja skarbowa rodzinna indeksowana inflacją 6 letnia: 2,8%
- Obligacja skarbowa rodzinna indeksowana inflacją 12 letnia: 3,2%
Bardzo ciekawą opcją jest obligacja indeksowana inflacją. Jednakże wraz z niepewnością i dodatkową zmienną jaka jest inflacja stworzę kolejny artykuł. W którym przedstawię Wam kilka scenariuszy. Gdzie dokładnie sobie policzymy (najlepszy, średni i najgorszy scenariusz). Jako inwestorzy powinniśmy powoli wdrążać się w tematykę podejmowania decyzji w momencie niepewności.
Analiza just jest: Inwestycja w obligacje skarbowe: ryzyka, szanse, wyliczenia. Między innymi inwestując w dziesięciolatki, po roku można by uzyskać, przy ostatnim poziomie inflacji, nawet 3,7% rocznie (!)
Obligacje skarbowe stopy zwrotu versus lokaty: podsumowanie
Powyżej wskazałem moje typy. Kompleksowa analiza co i gdzie obecnie możecie uzyskać w poszczególnych bankach jest poniżej. Ale może macie inne spojrzenie na bezpieczne inwestowanie? Piszcie w komentarzach jaką strategię przyjmujecie.
Uwaga:
- W poniższej tabeli, przy części kont znajdziesz moje linki afiliacyjne bo akurat są one dostępne w afiliacji. Korzystanie z moich linków afiliacyjnych, nic Was to nie kosztuje a dzięki temu będę mógł kontynuować moją misję związaną z szeroko pojętą edukacją finansową i rozwijać moją stronę www.WarsztatAnalityka.pl
- Jeżeli nie widzisz poniżej linków afiliacyjnych, jest to spowodowane programem, który blokuje reklamy, np. Ad Block. W takiej sytuacji albo wyłącz działanie programu na mojej stronie, aby nie blokowało reklam, albo skorzystaj z innej przeglądarki, gdzie nie ma tego programu. W razie dalszych problemów proszę o kontakt, mail do mnie: bartek@warsztatanalityka.pl
Uwaga: konto oszczędnościowe otwiera się w ten sposób, że najpierw trzeba otworzyć normalne konto. Do tego konta dodatkowo można właśnie otworzyć konto oszczędnościowe. W przypadku ING, można otworzyć konto oszczędnościowe bez posiadania konta:
Konta oszczędnościowe
[table id=3 /]
Lokaty z kontem:
[table id=4 /]
Lokaty bez konta:
[table id=5 /]
Konta osobiste:
[table id=1 /]
Obligacje skarbowe czy lokata: warunki kont
(*1) mBank promocja + 300 złotych
Aby otrzymać 300 zł zwrotu (50 zł x 6), należy w każdym z 6 miesięcy (poniżej skopiowałem Wam treści z tej strony):
- zalogować się min. raz do aplikacji mobilnej,
- zapewnić minimum 1 000 zł jednorazowego wpływu na rachunek,
- wykonać transakcje kartą / BLIK-iem łącznie za min. 250 zł.
- więcej szczegółów znajdziecie w regulaminie
- mój link afiliacyjny znajdziesz w tabeli powyżej
(*2) Mam PKO + 100 złotych premii
Aby otrzymać 100 złotych, należy (poniżej skopiowałem Wam treści z tej strony)
- 50 zł dla Ciebie, za konto otwarte z Twojego polecenia i spełnienie warunków szczegółowo opisanych w Regulaminie Programu oraz Zasadach VI Edycji Programu „Mam PKO”.
- 100 zł dla Twojego znajomego, za otwarcie konta z Twojego polecenia i spełnienie warunków szczegółowo opisanych w Regulaminie Programu oraz Zasadach VI Edycji Programu „Mam PKO”.
- więcej szczegółów znajdziecie w regulaminie
(*3) Eurobank + 720 złotych
Aby otrzymać 720 złotych, należy (poniżej skopiowałem Wam treści z tej strony)
- złóż dyspozycję przystąpienia do programu „Rodzina i Przyjaciele”
- Płacić kartą miesięcznie, można uzyskać do 5% zwrotu
- więcej szczegółów znajdziecie w regulaminie
- mój link afiliacyjny znajdziesz w tabeli powyżej
(*4) Millenium konto 360 + 360 złotych
- konto w promocji można otworzyć do 30 czerwca
- otrzymujesz zwrot do 2% za płatność kartą (do 30 zł miesięcznie) i dodatkowo 5% za płatność blikiem (do 30 zł miesięcznie)
- całą promocja trwa przez 6 miesięcy, czyli można zgarnąć 6 x 60 zł = 360 zł
- więcej szczegółów znajdziecie w regulaminie
Obligacje skarbowe stopy zwrotu versus lokaty: konto firmowe
Będzie też szczegółowa analiza kont firmowych. Na ten moment, jeżeli jesteś przedsiębiorcą i szukasz dobrego konta firmowego to możesz wziąć pod uwagę konto firmowe Idea:
Można otrzymać nawet do 600 zł przychodu po spełnieniu kilku warunków: poniżej macie tabelę. Maksymalnie możemy otrzymać 50 złotych miesięcznie za wybrane czynności:
Źródło: regulamin promocji: premiowanie za bankowanie
Obligacje skarbowe stopy zwrotu versus lokaty: warunki konta
- Pamiętajcie, po założeniu konta aktywować usługę premiowanie za bankowanie! dokumenty
- Pamiętajcie nie macie obowiązku zakładania konta osobistego do tego rachunku (musicie odznaczyć tą opcję podczas zakładania)
- Do promocji mogą przystąpić nowi jak i obecni klienci. Obecni klienci muszą spełnić dodatkowe warunki:
- w przeciągu trzech miesięcy przed przystąpieniem do promocji jego rachunek nie został:
- uznany kwotą jakiejkolwiek zewnętrznej transakcji płatniczej
- obciążony co najmniej jedną z poniższych transakcji:
- przelewem lub przelewami na łączną kwotę min. 1000,00 zł
- transakcją bezgotówkową lub transakcjami bezgotówkowymi Kartą na łączną kwotę min. 400,00 zł
- przelewem lub przelewami do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub Urzędu Skarbowego (US)
- nie był Uczestnikiem wcześniejszych Promocji Premiowanie za bankowanie
- w przeciągu trzech miesięcy przed przystąpieniem do promocji jego rachunek nie został:
- Opłata za posiadanie karty debetowej 4,99 zł/mc lub możliwość otrzymania bezpłatnej karty pod warunkiem:
- 400 zł płatności kartą miesięcznie
- wpłata do wpłatomatów nie niższa niż 1000 zł miesięcznie
- Pierwsze dwa przelewy SEPA w miesiącu za darmo, każdy kolejny 3,99 zł
- Tabela Opłat i Prowizji
- Premiowanie za bankowanie
➡️ Dziękuję za polecanie mojego bloga, Fanpage bloga i Forum Inwestora Profesjonalnego rodzinie i znajomym! Jest to dla mnie bardzo ważne!
Dziękuję też za korzystanie z moich linków afiliacyjnych na promocyjnych warunkach: Najlepsze IKE/IKZE oraz akcyjny rachunek maklerski + baza wiedzy o IKE oraz IKZE.Nic Was to nie kosztuje a dzięki temu możemy razem promować na większą skalę idee i przemyślenia, którymi dzielę się z Wami na mojej stronie, Fanpage bloga oraz na grupie FB Forum Inwestora Profesjonalnego!
➡️ ️Kluczowe korzyści IKE i IKZE: możesz zyskać tysiące a nawet dziesiątki tysięcy złotych!
Przypominam, że podstawową korzyścią z IKE i IKZE jest brak podatku belki od dywidend, odsetek i zysków z akcji oraz ETFów. Dopóki obracasz środkami w ramach IKE/IKZE, czyli ich nie wypłacisz. Innymi słowy gotówka w postaci podatku, który musisz zapłacić w tym roku i kolejnych, zamiast trafić do fiskusa, może zostać na Twoim rachunku. I możesz nią obracać. Więc zyskujesz nawet, jeżeli wypłacisz środki przed emeryturą. Takie korzyści podatkowe mogą iść w tysiące a nawet dziesiątki tysięcy złotych!
Oczywiście zyskujesz szczególnie dużo, jeżeli dotrzymasz IKE/IKZE do odpowiednio 60/65 lat. Ale jest to tylko opcja, bo jak napisałem powyżej, IKE i IKZE opłaca się już w perspektywie kilku lat.
Mało tego. W kontekście jeszcze lepszego rozumienia IKE i IKZE, przypominam, że szczególnie opłaca się IKZE bo ma dodatkowe korzyści o których mało kto wie. IKZE jest mega opłacalne bo umożliwia niepłacenie podatku belki przed emeryturą a do tego jest kwota wolna od podatku 30 tysięcy! Zobacz wpisy w ramach cyklu edukacyjnego: „Narzędzie / case study w Excel. Umowa o pracę oraz działalność gospodarcza/samozatrudniony: co wybrać IKE czy IKZE?" Kliknij w grafikę poniżej aby przejść do cyklu analiz i narzędzi w Excel:
Jeżeli chcesz założyć rachunek maklerski, też IKE/IKZE, gdzie możesz inwestować też w akcje i ETFy zagraniczne: giełda, obligacje, złoto, surowce itd., możesz skorzystać z mojego linku afiliacyjnego. Zyskasz promocyjną prowizję + możliwość bezpłatnej rejestracji na walnych + bezpłatny dostęp do wyboru: 1) książka online/szkolenie z inwestowania 2) lub drugi poziom kursu Excel w finansach. Praktyczne wykorzystanie wiedzy inwestora. To naprawdę wartościowa wiedza!
Szczegółowy opis warunków promocji oraz 10 zalet oferty (szczególnie warto zwrócić uwagę na rewelacyjny performance akcyjnego portfela miesięcznego) + lista często zadawanych pytań + jeżeli masz jakiekolwiek pytania, sporo wątpliwości zostało rozwianych w analizie oraz stu kilkudziesięciu komentarzach moich czytelników pod tym wpisem: Najlepsze IKE/IKZE oraz akcyjny rachunek maklerski + baza wiedzy o IKE oraz IKZE. Jeżeli nadal masz pytania, napisz komentarz pod powyższym wpisem lub maila (u góry strony) albo wyślij wiadomość na Messengera. Chętnie pomogę!
Mój link afiliacyjny: kliknij tutaj
(wszystko robi się sprawnie online)
Promocyjne warunki uzyskasz również, jeżeli skorzystasz z mojego linku afiliacyjnego otwierając w ramach umowy ramowej IKE/IKZE. Następnie złożysz dyspozycję wypłaty transferowej dla Twojego IKE lub IKZE lub obu: IKE i IKZE (przeniesiesz jeden rachunek lub dwa rachunki do DM BOŚ).
Uwaga! Środki z IKE i IKZE możesz wypłacić w każdej chwili. Nie musisz też kupować akcji i ETFów aby wykorzystać limity na ten rok.
Trzeba tylko wpłacić środki bo inaczej limity przepadną bezpowrotnie. Możesz kupić akcje, obligacje i ETFy kiedy tylko zechcesz. Ważne aby środki zostały zaksięgowane na IKZE i IKE. Możesz też wypłacić środki w każdej chwili bo to rachunek maklerski jak każdy inny tylko ma korzyści podatkowe.
Osoby na działalności gospodarczej, po zmianach też na ryczałcie: zgłoś wyższy limit IKZE!
Co ciekawe osoby na działalności gospodarczej na podatku liniowym i ryczałcie, wypłacając środki do 30 tysięcy złotych kwoty wolnej, nawet przed emeryturą i prowadząc działalność gospodarczą, nie będą musiały oddawać fiskusowi otrzymanego podatku czy płacić podatku belki od zysków. Zgodnie z ustawą wpłata na IKZE jest odpisywana od podstawy opodatkowania według 19% lub stawki ryczałtu. Natomiast wypłata jest rozliczana według skali podatkowej, nie liniowej czy ryczałtowej: => 0 zł kwota wolna 30 tysięcy zł => 12% powyżej kwoty wolnej do 120 tys. zł => 32% powyżej 120 tysięcy zł.
Uwaga: ważna informacja w kontekście IKZE w DM BOŚ. Osoba prowadząca działalność, też ryczałt, może otworzyć „zwykły” rachunek (nie na działalność gospodarczą), bez konieczności rejestracji nr LEI. Złóż wniosek rejestracyjny jako osoba fizyczna. Oświadczenie o zwiększeniu limitu wpłat będzie dostępne we wniosku o otwarcie IKZE. Jeżeli masz już IKZE i chcesz zwiększyć limit wpłat bo masz działalność gospodarczą. Oświadczenie składa się elektronicznie z poziomu rachunku IKZE: zakładka [Dyspozycje] => [Inne] => [Oświadczenie o limicie wpłat na IKZE].
Dołącz do 14 798 subskrybentów newslettera: otrzymasz wiele wartościowych rzeczy do pobrania! Między innymi ale to nie wszystko:
➡️ >>> Moje 8 ebooków na temat inwestowania i gospodarki: kliknij tutaj <<<
➡️ Różne dane w pliku Excel z ciekawymi wykresami: używam ich do analiz na blogu
➡️ Spis najważniejszych zagadnień opracowanych na blogu: prowadzę go od 2007 roku!
➡️ Narzędzia w Excel oraz dostęp do kursu poziom 1: "Excel w finansach. Praktyczne wykorzystanie wiedzy inwestora"
➡️ Wybrane nagrania online: moje spostrzeżenia na temat inwestowania
Na koniec mam do Was ogromny i mega ważny apel!
Rozmawiajcie ze znajomymi na tematy ważne dla Polski, szczególnie te związane z inwestowaniem i gospodarką. Merytoryczna dyskusja to klucz do sukcesu Polski, mocnego wzrostu wynagrodzeń i powrotu kilku mln osób z emigracji! Zgodnie z analizą i grafiką z 2012 roku: W matni: krach polskiej gospodarki w ciągu kilkunastu lat? Podatki + wyjazdy = bankructwo państwa i ZUS