Wolność finansowa: Emigracja? Giełda? Etat? Własny biznes?

Głęboko wierzę, że w Polsce jesteśmy  w stanie stworzyć takie warunki aby Polacy nie musieli wyjeżdżać za granicę a znaczna część tych, którzy wyjechali, nie tylko mogła ale i chciała do Nas wrócić. Mało tego, wierzę też, że w Polsce można będzie całkiem przyzwoicie zarabiać za jakiś czas. Nie będzie to totalna wolność finansowa, ale życie na godnym poziomie.

Jest to fundamentalne zadanie przed jakim stoi nasz kraj. W przeciwnym wypadku istnieje ryzyko, że scenariusz nakreślony kiedyś w tym artykule może się rzeczywiście zrealizować: W matni: krach polskiej gospodarki w ciągu kilkunastu lat? Podatki + wyjazdy = bankructwo państwa i ZUS.

Jeszcze raz powtórzę co już wiele razy pisałem na mojej stronie: istnieje takie ryzyko, które opisałem powyżej, ale to tylko od Nas zależy jaka będzie przyszłość. Innymi słowy co będzie się działo w naszym kraju w kolejnych latach. A na to ma wpływ mniejszy lub większy każdy z Nas: Co Ty możesz zrobić aby w Polsce było lepiej?

Wolność finansowa: cytat z poprzedniego artykułu

Temat finansów osobistych jest ważny dla mnie z trzech powodów:

Po pierwsze wierzę w rzeczy, które kiedyś opisałem w tym artykule: tutaj. Książka ta porusza zagadnienie tak zwanej „wolności finansowej”. Autor wskazuje w książce, że można ją tylko osiągnąć w ćwiartkach „I” (inwestor) oraz B (biznes). Nie można jej natomiast osiągnąć w ćwiartkach „P” (pracownik) oraz „S” (samo zatrudniony).

Po drugie finanse osobiste są bardzo ważne ze względu na to aby w Polsce było lepiej, ludzie mogli więcej zarabiać i przestali wyjeżdżać z naszego kraju. Pisałem o tym kiedyś tutaj: tutaj. Aby wynagrodzenia mocno wzrosły trzeba podwoić nasze PKB czyli znacznie zwiększyć wydajność naszej gospodarki. A to jest możliwe między innymi dzięki znacznemu wzrostowi inwestycji a te z kolei są finansowane z… naszych oszczędności.

Po trzecie, jeżeli się głębiej zastanowić dlaczego w Polsce jest jak jest i dlaczego politycy zachowują się jak się zachowują, dochodzę do wniosku, że bardzo ważnym powodem jest to, że ludzie w Polsce są biedni. A tak naprawdę sprowadza się to w dużej mierze do tego, że Polacy nie potrafią dbać o finanse osobiste. W efekcie politycy perfidnie to wykorzystują. Jest bardzo wiele grup społecznych, którym wystarczy obiecać nawet niewielkie korzyści finansowe i ludzie Ci łatwo ulegają manipulacjom wyborczym. Mało tego, wiele krzywdy ludzkiej jest konsekwencją tego, że ludzie nie myślą o tym, jak mogą wyglądać ich finanse osobiste za jakiś czas. W konsekwencji prowadzi to do złych decyzji finansowych.

Wolność finansowa: książka „Kwadrant przepływu pieniędzy”

Powyższy artykuł napisałem… w 2008 roku. Od tego czasu minęło już 7 lat więc najwyższy czas na aktualizację moich spostrzeżeń. Tym bardziej, że od tego czasu przybyło mi sporo doświadczenia i nowych przemyśleń.

Na początek najważniejszy cytat z powyższego artykułu:

Myślą przewodnią autora książki (zresztą, jako ciekawostka, już parę lat temu wieścił on załamanie rynku nieruchomości w USA) jest próba odpowiedzi na pytanie dlaczego na świecie są ludzie biedni i bogaci. Według R Kiyosaki na świecie obowiązują pewne zasady, które powodują, że można być bogatym lub biednym. Ludzie, którzy zadają sobie trud poznania tych prostych zasad z czasem stają się bogatymi. Z kolei ludzie biedni to ci, którzy albo nie zadają sobie trudu poznania tych zasad albo po prostu ich nie przestrzegają.
Podstawowa zasada jest taka, że biedni są ci, którzy żyją na kredyt a bogaci ci, którzy mają dochody z kapitału i unikają zadłużania się.

Poniżej piszę o :

1) wolność finansowa: cztery typy osiągania dochodów

2) wolność finansowa: kwota potrzebna do niezależności finansowej związanej z giełdą

3) wolność finansowa: właściciel biznesu

Cztery typy osiągania dochodów:

Autor książki dzieli możliwości osiągania dochodu na cztery „ćwiartki”, co pokazałem w pliku poniżej:

Generalnie zasada jest prosta, wolność finansową można osiągnąć tylko po prawej stronie, czyli będąc właścicielem biznesu lub inwestorem.

Nie jest to możliwe po stronie lewej, gdyż zarówno pracownik oraz samo zatrudniony osiąga dochody w zależności od przepracowanej liczby godzin, co z góry powoduje, że dochody są stosunkowo niskie. Liczba godzin do przepracowania jest ograniczona a dodatkowo państwo opodatkowuje bardzo wysoko te dochody (w sposób pośredni i bezpośredni).

Oczywiście potoczne rozumowanie jest takie, że co prawda dochody są niskie, ale przynajmniej bezpieczne. Niestety nie jest to prawdą, bo w momencie recesji lub choroby ludzie z lewej strony tracą te i tak niskie dochody a dodatkowo na emeryturze ledwo wiążą koniec z końcem (paradoksalnie tak jest w mniejszym lub większym stopniu na całym świecie).

Wiele osób wpada w pułapkę, myśląc, że przechodząc z ćwiartki „pracownik” do „samo zatrudniony” robi dobry interes. Prawda jest jednak taka, że w miarę jak osiąga się coraz większy sukces, taka osoba ma coraz mniej czasu na „konsumowanie” tego sukcesu (wydawanie pieniędzy) czy też spędzanie czasu z rodziną.

Tak więc aby osiągnąć niezależność finansową warto być po prawej stronie czyli być właścicielem biznesu lub inwestorem (a przynajmniej starać się być po tej stronie chociaż w części). W tym wypadku nie jest się ograniczonym liczbą przepracowanych godzin a dodatkowo podatki są stosunkowo niskie.

Jakie praktyczne, dodatkowe uwagi mogę napisać po tych siedmiu latach od napisania powyższego artykułu?

Wolność finansowa: giełda

Jaki jest kluczowy czynnik sukcesu? Odpowiednio duży kapitał.

Na temat tego jakie dokładnie trzeba spełnić warunki aby móc utrzymywać się tylko z giełdy pisałem dwa lata temu tutaj: „Jak żyć…” z giełdy? czyli ile trzeba zarabiać aby utrzymywać się tylko z giełdy. Jeżeli kogoś interesują szczegóły na ten temat, zapraszam do przeczytania tego wpisu.

Wśród kilku ważnych elementów, kluczowym jest posiadanie odpowiedniego kapitału, kapitału, który będzie ulokowany tylko na giełdzie. A co najważniejsze, pod żadnym pozorem nie możemy go zużyć na bieżące wydatki. Zgodnie z przedstawionymi obliczeniami, taki kapitał powinien wynosić co najmniej dziesięciokrotność naszych rocznych wydatków.

Dla przykładu, jeżeli mielibyśmy 1 mln zł, w skali roku uzyskiwali z tego średnio 10% zysku, co po podatku daje 8%, moglibyśmy uzyskiwać roczny dochód netto w wysokości 80 tys. zł. Co nie jest chyba jakimś bardzo wygórowanym oczekiwaniem w Europie Zachodniej czy USA.

Podkreślam tutaj wyraz średnio: jednego roku może to być więcej, innego mniej, ale aby długoterminowo utrzymywać się tylko z giełdy, musimy rok w rok, średnio generować minimum taką stopę zwrotu.

I to przy założeniu takiego kapitału. Jeżeli mamy mniejszy kapitał, wymagania odpowiednio idą do góry.

Co pozostaje, jeżeli nie mamy takiego dużego kapitału? Mamy do wyboru kilka opcji: emigracja, praca na etacie lub własny biznes.

Wolność finansowa: emigracja

Jaki jest kluczowy czynnik sukcesu? Odpowiednio wysokie zarobki za granicą

Siedem lat temu nie zdawałem sobie sprawy jak duża może być fala wyjazdów z Polski i jak potencjalnie negatywnie może to wpłynąć na przyszłość Polski. Oczywiście same wyjazdy nie są niczym złym. Zdobyte doświadczenie oraz zarobione pieniądze mogą przecież zaprocentować z korzyścią dla wszystkich w Polsce.

O ile z czasem Polacy będą chcieli wracać do Polski. Niestety na razie nie wygląda to najlepiej, cytat z tego artykułu:

Liczba Polaków w Wielkiej Brytanii sięga dziś 650 tysięcy. Trzy czwarte z nich deklaruje, że nie chce wracać do Polski, a ponad 40% ma zamiar ubiegać się o brytyjski paszport.

Niemniej jednak, dla wielu osób, emigracja jest sposobem na zdobycie wolności finansowej, a jeżeli nawet nie, to życie na relatywnie lepszym poziomie niż w Polsce.

Czy coś podobnego można osiągnąć w Polsce? To jest dobre pytanie. Głęboko wierzę, że tak. Poniżej kilka moich spostrzeżeń na temat tego czy warto zostać w Polsce i jak sytuacja może wyglądać w przyszłości…

Wolność finansowa: praca na etacie

Jaki jest kluczowy czynnik sukcesu? Czas który poświęcamy pracodawcy

• Po pierwsze warto tutaj zauważyć, że w miarę jak polska gospodarka będzie się rozwijała, wynagrodzenia w Polsce też powinny rosnąć, zgodnie z poniższym wykresem z tego artykułu: Źródło: obliczenia własne na podstawie GUS, wordbank.org, forsal.pl
  
• W efekcie średnia krajowa powinna mocno pójść do góry w kolejnych latach, czyli znacznie bardziej niż w ostatnich kilku latach. Bo na razie za nami okres kilku lat słabych na rynku pracy a przez to relatywnie wysokiego bezrobocia. Zauważymy, że wynagrodzenia, szczególnie te realne, rosną właśnie wtedy gdy mamy do czynienia z niskim bezrobociem i rynkiem pracownika, tak jak było ostatnio np. w latach 2007/2008. Tak samo powinno być w kolejnych latach: 2015/2018:
• Oczywiście powyżej mamy tylko średnią krajową która nie do końca oddaje obraz zarobków przeciętnego pracownika.
  Dla przykładu około 2/3 osób w Polsce zarabia brutto trochę powyżej trzech tysięcy zł miesięcznie. Z kolei średnie wynagrodzenie w dużych miastach jest znacznie wyższe niż średnia krajowa.
  Dla przykładu dla samej Warszawy jest to już powyżej 5 tys. zł brutto.
  A wśród moich znajomych po SGH znam wiele osób, które zarabiają obecnie w Warszawie kilkanaście/kilkadziesiąt tysięcy złotych.
• Na temat pracy na etacie będzie jeszcze oddzielny wpis na mojej stronie, więc poruszę ten temat bardzo szczegółowo w przyszłości. Analiza już jest: Żeby inwestować trzeba mieć pieniądze: 21 zasad jak dobrze zarabiać na etacie i szybko podwoić wynagrodzenie. List do akcjonariuszy kwieceń 2019

Wolność finansowa: własny biznes

Jaki jest kluczowy czynnik sukcesu? Dobry model biznesowy

• Co to jest dobry model biznesowy? Dlaczego nie napisałem, że dobry pomysł na biznes? Ponieważ ktoś mądry już kiedyś powiedział, że dobry pomysł na biznes jest wart 1 zł + VAT.
  Kluczowy jest natomiast model biznesowy, czyli biznes, który generuje odpowiednio duże nadwyżki finansowe w postaci przychodów pomniejszonych o koszty. Dlaczego to takie ważne?
• Prowadzenie własnego biznesu to przede wszystkim koszty. Więcej pisałem na ten temat już kiedyś tutaj: 2 lata od rezygnacji z pracy w ING OFE. Przemyślenia blogera, inwestora i przedsiębiorcy
  Na przykład w moim przypadku są to koszty w skali roku rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych. Do ZUSu w wysokości 13 tys. zł rocznie trzeba doliczyć np. księgowość, serwer, miejsce gdzie trzymam moje nagrania online (vimeo), licencje na programy, część kosztów samochodu, koszty sprzętu jak np. laptop + inne koszty, które pojawiają się na bieżąco.
  Jako ciekawostkę mogę dorzucić, że jednorazowe zwiększenie ruchu na stronie dzięki pierwszej stronie wykopu o czym pisałem tutaj: Razem zmieniamy Polskę! 10 (20) tys. czytelników w… jeden dzień! to jednorazowy koszt rzędu 100/200 zł (ekstra pamięć CPU na dodatkowe 24 godziny aby strona mogła działać bo ruch jest kilkadziesiąt razy większy danego dnia niż ten który obejmuje mój pakiet na serwerze).
• Innymi słowy zanim jako przedsiębiorca jestem w stanie z mojego biznesu cokolwiek zarobić, najpierw muszę zarobić na te koszty. I tak jest z każdym biznesem. Skala biznesu nie ma znaczenia.
• A jeżeli chciałbym kogoś zatrudnić na umowę o pracę na średnią krajową, dodatkowo musiałbym, w skali roku, wygenerować zysk rzędu przynajmniej stu tysięcy złotych…

Jeżeli już jednak mamy dobry model biznesowy, możemy zatrudniać ludzi, a nasze zysk mogą już być zdecydowanie większe: kilkaset tysięcy czy nawet kilka milionów w skali roku. Potencjalnie „sky is the limit”.

Oczywiście wiele zależy też od konkretnej branży. A do tego możemy w Polsce płacić od tego podatek liniowy 19%.

A nawet możemy pokusić się o sprzedaż części takiego biznesu np. przez wprowadzenie go na giełdę i dzięki temu zgarnąć dziesiątki czy nawet setki milionów złotych. Na temat tego jak duże mogą to być pieniądze pisałem szczegółowo przy artykule gdzie tłumaczyłem krok po kroku teorię wyceny DCF: Wycena DCF firmy Fabryka Form czyli dlaczego warto być przedsiębiorcą i jak podwoić PKB

Jak już jesteśmy przy biznesie, warto wspomnieć, że w Polsce, zgodnie z danymi GUS, średni dochód przedsiębiorcy to… około 3 tys zł brutto.

Oczywiście chodzi o średnią dla tych dwóch czy trzech milionów przedsiębiorców w Polsce (zależy jak liczyć). Zresztą średnia to bardzo ułomne narzędzie, niemniej jednak to daje do myślenia w kontekście tego ile zarabia 2/3 pracowników w Polsce… Czy to nie ciekawe, że te liczby są zbliżone do siebie…?

W przypadku biznesu w kolejnych latach powinna też pomagać coraz lepsza sytuacja na rynku pracy w Polsce (strona przychodowa). Ale z drugiej strony rosnące wynagrodzenia spowodują też sporą presję na koszty wynagrodzeń w firmach. Coś za coś…

Wolność finansowa: podsumowanie

Głęboko wierzę, że w Polsce też można uzyskać wolność finansową.

Jak nietrudno się domyślić. Ja staram się łączyć bycie po lewej stronie kwadrantu przepływu pieniędzy z inwestowaniem moich środków po prawej stronie, czyli na giełdzie oraz w biznes, który docelowo będzie w stanie dać ludziom w Polsce pracę:

No i jednocześnie wierzę, że robiąc to co robię, pisząc o tym o czym piszę na mojej stronie, mogę zmienić wiele rzeczy w Polsce, że RAZEM MOŻEMY WIELE ZMIENIĆ W POLSCE…

Oczywiście nie jest to jedyny model osiągnięcia niezależności finansowej:

• Będąc pracownikiem też można inwestować nadwyżki finansowe po prawej stronie powyższego wykresu.
• Można zarabiać pieniądze za granicą i inwestować je po prawej stronie
• Można też być przedsiębiorcą zatrudniającym pracowników i dywersyfikować swoje ryzyko (jednej firmy) będąc inwestorem itd.

Jak zwykle, żeby osiągnąć wolność finansową wszystko trzeba też robić z głową…

A Wy jak to widzicie? W Polsce można osiągnąć wolność finansową czy jednak lepiej mają/będą mieli Ci, którzy emigrują? Ciekaw jestem Waszych opinii.