Jaka emerytura z ZUS

Jakiś czas temu, w artykule „Jak inwestować: Moje cele i ograniczenia inwestycyjne. Strategia finansów osobistych a strategia inwestycyjna” zwracałem uwagę, iż w ramach strategii finansów osobistych: planów emerytalnych, powinniśmy również wziąć pod uwagę jaka emerytura z ZUS nas czeka:

W dzisiejszym artykule krok po kroku odpowiadam na kilka ważnych pytań. W efekcie każdy z Was będzie mógł samodzielnie odpowiedzieć na pytanie: Jaka emerytura z ZUS mnie czeka.

Jaka emerytura z ZUS: jak obliczana jest wysokość składki emerytalnej?

Podstawową zasadą obowiązującą od 1999 roku jest procentowa wartość składki emerytalnej. Jest to 19,52% wynagrodzenia brutto jakie widzimy na pasku z wynagrodzeniem. W połowie płaci ją pracownik a w połowie pracodawca.

Innymi słowy na każde 1 000 zł wynagrodzenia brutto trzeba odprowadzić 195,20 zł samej składki emerytalnej. Z czego po niecałe 100 zł płaci zarówno pracownik jak i pracodawca.

Powyższe równanie ma bardzo poważną konsekwencję. Skoro składka emerytalna wynosi niecałe 20% wynagrodzenia, czyli jedną piątą, aby otrzymać emeryturę w wysokości 100 % wynagrodzenia brutto trzeba odprowadzać składkę przez pięć okresów.

I to jest kluczowe do uświadomienia. Skoro płacimy składkę emerytalną tylko w wysokości 20% rocznego wynagrodzenia, nasze emerytury nie mogą być zbyt wysokie z tego tytułu.

Jaka emerytura z ZUS: przykładowe obliczenia

• Pracując 20 lat i pobierając emeryturę przez 20 lat: będziemy mieli emeryturę w wysokości 20% wynagrodzenia (bo płaciliśmy przez 20 lat 20% składki emerytalnej od wynagrodzenia).
• Jeżeli przepracujemy 40 lat: w takim wypadku przez dwadzieścia lat możemy mieć już emeryturę dwa razy wyższą. Ale nadal będzie to tylko 40% rocznego wynagrodzenia.

Oczywiście płacone obecnie składki emerytalne nie są nigdzie odkładane bo są wypłacane obecnym emerytom. A i tak co roku brakuje wysokie kilkadziesiąt mld zł. I trzeba uzupełniać dziurę z budżetu państwa: z podatków. Kiedyś szczegółową analizę na ten temat przygotowałem tutaj: Gdzie są moje pieniądze!? Katastrofa w ZUS pomimo podniesienia wieku emerytalnego?

W związku z tym Nasza przyszła emerytura zależy od przyszłej sytuacji demograficznej oraz stanu gospodarki

Ile osób będzie płaciło przyszłe składki. I ile będą zarabiały bo od wynagrodzenia płaci się… 19,52% składki emerytalnej. Im wyższe będzie PKB w przyszłości tym wyższe będą wynagrodzenia. I wyższe wpływy do ZUSu…

I o to właśnie walczymy. A jest o co bo mamy co nadrabiać o czym już wiele razy pisałem:

Źródło: powyższy artykuł, obliczenia własne dla roku 2012 na podstawie GUS, wordbank.org, forsal.pl

Jeżeli chodzi o sytuację demograficzną, jak pewnie już większość z Was wie, (jeżeli już jakiś czas czytacie mojego bloga): przed nami tsunami demograficzne. Pisałem o tym szczegółowo niedawno: Polska katastrofa demograficzna: prognoza demografii GUS 2014 a 2002 i 2007. Dla przypomnienia co wtedy napisałem:

Wykresy po których można się załamać:

Na początek zobaczmy na bardzo ciekawy wykres GUSu na którym widzimy między innymi, że obecnie (2014 rok) na każde sto osób w wieku 15-64 przypada około dwudziestu osób w wieku 65 lat i więcej. Współczynnik ten rośnie i w 2050 roku jest to już trzy razy więcej! czyli około sześćdziesięciu osób na każde sto osób w wieku 15-64 lata:

Jeżeli kogoś interesuje dokładna definicja co widzimy na powyższym wykresie, poniżej wrzuciłem jej skan z GUSu:

Jaka emerytura z ZUS: przykład historii moich składek

Poniżej rozbicie minimalnych składek ZUS dla przedsiębiorców na rok 2015, które ja również muszę płacić. Są one liczone od kwoty wynagrodzenia brutto w wysokości 2375,40 (jest to 60% średniego wynagrodzenia prognozowanego w Polsce na rok 2015). Na czerwono zaznaczyłem składkę emerytalną.

Źródło: http://zus.pox.pl/skladki-zus-2015.htm

Warto zwrócić uwagę, że  sama składka emerytalna stanowi zaledwie niecałe 40% całej kwoty płaconych składek (i 19,52% wynagrodzenia brutto).

Innymi słowy, jeżeli ktoś zarabia brutto 2375,40 zł, odprowadza składkę emerytalną w wysokości 463,68 zł co stanowi 19,52% wynagrodzenia brutto.

Jeżeli ktoś będzie pracował tak przez 10 lat a później pobierał emeryturę też przez 10 lat, wysokość emerytury wyniesie właśni 463, 68 zł: okres płacenia i pobierania składek jest taki sam.

Jeżeli natomiast emerytura miałaby być pobierana przez dwadzieścia lat, jej wysokość również łatwo policzyć: będzie to połowa powyższej kwoty (dwa razy dłuższy okres emerytury niż płacenia składek).

I tutaj dochodzimy do kolejnego ważnego wniosku. Nasza przyszła emerytura zależy:

1. Jak długo będziemy pracowali: im dłużej tym więcej uzbieramy składek
2. Jak długo będziemy pobierali emeryturę: im dłużej tym niższą możemy pobierać emeryturę. Po prostu uzbierany kapitał ze składek dzieli się na więcej lat na emeryturze

Uwaga: w przypadku emerytury z ZUSu liczy się średnia oczekiwana długość życia w momencie przejścia na emeryturę. Po osiągnięciu wieku emerytalnego wszyscy emeryci danej płci trafiają do „jednego worka” dzięki czemu możliwe jest dokładne określenie średniej długości życia przeciętnego emeryta.

Na czym dokładnie polega system emerytalny w Polsce oparty na ZUSie?

Obecnie w ZUSie, od 1999 roku, każdy ma indywidualne konto na którym zapisywana jest obowiązkowo, odprowadzana składka emerytalna, której konstrukcję opisałem powyżej. Zasada ta ma dwa wyjątki:

1. Nie dotyczy osób urodzonych do 1949 roku.  W tym wypadku wartość wpłaconych składek w ogóle nie ma znaczenia.
2. Nie dotyczy grup uprzywilejowanych jak służby mundurowe, górnicy, nauczyciele, kolejarze, prokuratorzy, sędziowie oraz osoby w KRUS

W przyszłości, na podstawie danych zapisanych na tym koncie, każdy z Nas będzie miał wyliczoną emeryturę, którą będzie otrzymywał po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Jakiś czas temu ZUS wysłał do każdego informację dotyczącą stanu indywidualnego konta. Każdy z Was może zobaczyć jakie ma indywidualne zapisy w ZUSie. Ponadto dzięki temu na moim przykładzie mogę wytłumaczyć krok po kroku o co w tym wszystkim chodzi.

Z jakich elementów składają się zapisy na naszym indywidualnym koncie w ZUS?

1. Zwaloryzowany kapitał początkowy (dla osób, które pracowały przed 1999 rokiem)
2. Zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne: część Naszej pensji która trafiała do ZUSu po zmianach w 1999 roku
3. Subkonto:
   • Wprowadzone w 2011 roku po pierwszych zmianach w OFE. Było to zmniejszenie składek przekazywanych z Naszych pensji do OFE. Od 2011 roku część tej składki zaczęła być kierowana do ZUSu
   • Dodatkowo od stycznia 2014 roku na tym subkoncie zapisano część aktywów OFE, które zostały przeniesione z OFE do ZUSu. Było to 51,5% według wyceny jednostek OFE z 31 stycznia 2014 roku
4. Oprócz trzech wymienionych powyżej punktów, każdy z Nas ma jeszcze środki zgromadzone w OFE (jeżeli należał do OFE przed zmianami w 2014 roku)

Poniżej skan dokumentu z ZUSu  tłumaczący ile składek gdzie trafia od 2014 roku:

Jaka emerytura z ZUS: przykład historii moich składek na ZUS

Co mogę wyczytać z dokumentu przysłanego przez ZUS? Punkt pierwszy i drugi u mnie wygląda tak:

Natomiast subkonto tak:

Sumując te dwie pozycje: w ZUSie mam zaksięgowane niecałe 110 tys. zł kapitału emerytalnego.

Niestety ZUS nie podaje ile zostało środków w moim OFE (zostałem w OFE) ale z grubsza mogę to policzyć na podstawie kolejnych punktów z dokumentu przysłanego z ZUSu. Jak? Przed zaksięgowaniem środków z OFE na subkoncie miałem 6 604,02 a po zaksięgowaniu 51,5% z OFE było to 27 006,08 zł:

Odejmując powyższe dwie kwoty od siebie wychodzi, że z OFE zostało przeniesione około 20 tys. zł (27 006 – 6 604). Innymi słowy, skoro było to około 50% aktywów mojego konta w OFE, tyle też musiało w nim pozostać w akcjach.

Podsumowując: w 2014 roku miałem w ZUSie i OFE około 130 tys. zł emerytury: 77 tys. + 30 tys. + 20 tys. zł. (punkt 2. + punkt 5 + OFE).

Gdybym teraz przeszedł na emeryturę trwającą 15 lat otrzymywałbym emeryturę miesięcznie w kwocie około 700 zł: 130 tys. dzielone przez 15 lat i następnie dzielone przez 12 miesięcy = około 700 zł.

Moja obecna emerytura

Ale co ciekawe ZUS w kolejnym punkcie pokazuje jaką miałbym emeryturę przy obecnym stanie konta i co by było gdyby płacił składki dalej (takie jak średnia z poprzednich lat).

Z tym, że z niewiadomych powodów bierze pod uwagę tylko kwotę skumulowanych składek w wysokości 77 tys. zł a nie uwzględnia np. wartości subkonta:

Trochę zajęło mi czasu zanim doszedłem skąd dokładnie bierze się te 408 zł emerytury. ZUS wziął pod uwagę oczekiwaną średnią długość życia mężczyzn kiedy będę przechodził na emeryturę w 2046 roku w wieku 67 lat (jestem rocznik 1979). Ale ile to będzie w 2046 roku?

W cytowanym już artykule o demograficznej prognozie GUS z 2014 roku podawałem też wykres z historyczną i oczekiwaną długością życia w Polsce. Z poniższego wykresu można wyczytać, że oczekiwana długość życia dla mnie w roku 2046 będzie to około 82 lat, czyli około 15 lat emerytury. Stąd jeżeli podzielimy 77 tys. zł przez 15 lat a następnie 12 miesięcy: otrzymamy trochę powyżej 400 zł emerytury miesięcznie:

Podsumowanie historii moich składek ZUS

Patrząc na dokument z ZUSu wiem, że w systemie emerytalnym mam zaksięgowane w sumie około 130 tys. zł kapitału. Daje mi to miesięczną emeryturę około 700 zł: 130 tys. zł kapitału emerytalnego dzielone przez 15 lat emerytury i dzielone przez 12 miesięcy (oczekiwana długość życia w 2046 roku dla mężczyzn około 15 lat).

Przyszłe składki na ZUS i moja przyszła emerytura

Jeżeli:

• Przez kolejne 15 lat opłacałbym nadal około 450 zł składki emerytalnej z działalności gospodarczej, moja oczekiwana emerytura wzrośnie o dodatkowe 450 zł (bo 15 lat wypłacanej emerytury czyli tyle co wpłacanych kolejnych składek). Czyli byłoby to w sumie około 1150 zł: 700 + 450 zł
• Jeżeli byłoby to kolejne 30 lat składek około 450 zł, moja oczekiwana emerytura byłoby to już około 1600 zł: 700 + 450 +450

I tutaj bardzo fajnie wychodzi jak ważna jest wartość płaconej składki emerytalnej, która zależy od wynagrodzenia brutto. Płacąc niewielką składkę w wysokości około 450 zł aż przez kolejne 30 lat zaledwie podwajam obecny kapitał emerytalny. Kapitał emerytalny, który pracując na umowę o pracę zbudowałem w zaledwie kilka lat…

To wszystko co napisałem powyżej tłumaczy dlaczego tyle razy podkreślałem, że strategia finansów osobistych każdego z Nas powinna być „szyta na miarę”. 

Tak banalna rzecz jak przyszła emerytura z ZUSu może się bardzo różnić w zależności:

• Jaką „wartościowo” odprowadzamy składkę emerytalną. W ramach:
  • umowy o pracę?
  • działalności gospodarczej?
  • umowy cywilno-prawnej?
  • Jaka jest wysokość naszego wynagrodzenia?
• Jaki już mamy zgromadzony kapitał w ZUSie i OFE?
• Ile jeszcze będziemy pracowali i jaką składkę będziemy płacili?
• I co bardzo ważne: należy pamiętać, że oczekiwana długość życia mężczyzny i kobiety, znacznie się od siebie różni, co widać na powyższym wykresie. Dane wyraźnie pokazują , że kobiety żyjąc znacznie dłużej są szczególnie narażone na niską emeryturę.

Dlatego każdy powinien:

1. Sprawdzić ile ma już zaksięgowanych środków w ZUSie i OFE: w tym celu należy poszukać dokument z ZUSu lub pójść tam osobiście
2. Sprawdzić jaką wartościowo składkę przekazuje się do ZUSu: to prosta sprawa bo jest to około 20% wynagrodzenia brutto
3. Zastanowić się jak długo będziemy jeszcze pracować
   • Tuta warto zwrócić uwagę, że wiele też zależy jakie będziemy mieli wynagrodzenie w przyszłości bo od tego liczone jest te 19,52% składki emerytalnej
4. Sprawdzić jaka jest oczekiwana długość życia w momencie przejścia na emeryturę. Jest ona inna dla mężczyzn a inna dla kobiet: można ją wyczytać z wykresu powyżej
5. I na tej podstawie możemy obliczyć swoją oczekiwaną miesięczną emeryturę: Zebrany kapitał dzielimy przez liczbę lat oczekiwanej długości życia a następnie dzielimy przez 12 miesięcy

Zwróćcie uwagę, że ustalenie chociażby z grubsza jaką emeryturę możemy mieć z ZUSu jest bardzo ważne, bo daje nam punkt zaczepienia czego możemy się pod tym względem spodziewać w przyszłości. Ma bardzo duże znaczenie z punktu widzenia tego ile dodatkowo chcielibyśmy odkładać na emeryturą.

Jaka emerytura z ZUS: teoria a rzeczywistość

Oczywiście te wszystkie obliczenia powyżej mają sens przy założeniu, że system finansów publicznych nie wywróci się w przyszłości i będzie wypłacalny w zakresie zapisów w ZUSie. A to jest jednak niewiadoma patrząc na tsunami demograficzne czy zapowiedzi PiSu powrotu do poprzedniego wieku emerytalnego.

Jeżeli jednak Nasza gospodarka będzie się dobrze rozwijała, nie powinno być aż tak źle. Dlatego tyle razy na blogu podkreślam, że jako „Polska” powinniśmy skoncentrować się na gospodarce.

Jaka emerytura z ZUS: emerytury w ZUSie: waloryzacja

Warto jeszcze zwrócić uwagę, że składki w ZUSie w przyszłości powinny być corocznie waloryzowane. Waloryzacja uzależniona jest od kilku parametrów, między innymi poziomu inflacji oraz wzrostu funduszu płac (wzrost wynagrodzeń).

Historycznie wyglądało to tak jak pokazałem w tabeli poniżej (widać, że waloryzacje były w dużym stopniu powiązane z poziomem inflacji i wzrostem wynagrodzeń):

Źródło: http://www.zus.pl/default.asp?p=1&id=3416

Oczywiście te waloryzacje powyżej, to tylko zapisy na papierze. Można tutaj wpisać cokolwiek, np. dziesięć razy wyższe waloryzacje: kwoty powstałe z tego tytułu i tak będą dopiero wypłacane kiedyś w przyszłości. I dopiero wtedy politycy i ludzie będą się zastanawiali skąd wziąć na to pieniądze.

Tym bardziej, że Sejm jedną ustawą może zrobić z ZUSem co tylko będzie chciał. Kiedyś już o tym pisałem tutaj:

Rząd jedną ustawą może zrobić co chce z wysokością emerytur Polaków więc wysokość wpłaconych wcześniej składek nie ma znaczenia…

Rząd zrobił tak na przykład 13 stycznia 2012 r. Inflacja za 2011 r. wyniosła ponad 5 %, więc wzrost emerytur i rent powinien wynieść wartościowo niecałe 10 mld w 2012 r. : (wydatki ZUS niecałe 200 mld razy 5 %).

Zamiast tego emerytury i renty podniesiono wszystkim o … 71 zł co w sumie oznaczało wyższe wydatki w 2012 o około 6 mld zł (7,4 mln emerytów i rencistów razy 71 zł razy dwanaście miesięcy). W efekcie „zaoszczędzono” rok w rok około 4 mld zł…

Ale co najważniejsze baza emerytur i rent jest przez to zaniżona w 2012 r. o te 4 mld zł. Tak więc dodatkowo kolejne procentowe waloryzacje (jeżeli się pojawią) rok w rok będą od niższej wartościowo kwoty.

Oznacza to, że zapisy w ZUS w zakresie „kapitału emerytalnego” uzależnionego od wpłaconych składek a następnie jego waloryzacja podczas emerytury to … delikatnie mówiąc, ściema. Dlatego składki ZUS to po prostu podatek jak każdy inny.

Mało tego… W grudniu 2012 Trybunał Konstytucyjny(!) uznał, że brak procentowej waloryzacji emerytur jest zgodny z konstytucją…

„W uzasadnieniu do orzeczenia sędzia sprawozdawca Andrzej Rzepliński podkreślił m.in., że „ustawodawca ma swobodę w kształtowaniu mechanizmu waloryzacji”. Dodał, że „zakres zabezpieczenia społecznego jest uzależniony od sytuacji ekonomicznej państwa”, a „zapewnienie równowagi budżetowej jest zasadą konstytucyjną”.”

Źródło: http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/tk-kwotowa-waloryzacja-emerytur-i-rent-zgodna-z-konstytucja,295498.html

Jak będzie w rzeczywistości zobaczymy. Nie ulega jednak wątpliwości, że liczba emerytów będzie się zwiększała, a liczba osób w wieku produkcyjnym malała. Dodatkowo nie wiemy też ile osób może jeszcze z Polski wyjechać. Istnieje zatem ryzyko, że jeszcze mniej osób będzie płaciło składki i podatki: W matni: krach polskiej gospodarki w ciągu kilkunastu lat? Podatki + wyjazdy = bankructwo państwa i ZUS.

Dlatego oparcie się tylko o wartość składek odprowadzonych do ZUSu wydaje mi się bardziej konserwatywne. To co wychodzi każdemu z Was na tej podstawie wydaje się być osiągalne w przyszłości. Nawet jeżeli z waloryzacją będzie słabo.

Jakby nie było, przyszłe emerytury tak czy tak pewnie nie będą zbyt wysokie ponieważ:

1. Składka emerytalna wynosi tylko 20% wynagrodzenia brutto
2. Długość życia wydłuża się: kapitał emerytalny dzielimy przez coraz większą liczbę lat emerytury
3. Sytuacja demograficzna jest i będzie mało optymistyczna

Dlatego w ramach Strategii finansów osobistych warto zastanowić się nad samodzielnym, dodatkowym odkładaniem środków na emeryturę. W pierwszej kolejności na pewno warto skorzystać z korzystnych rozwiązań jeżeli chodzi o unikanie płacenia podatków przy użyciu takich produktów jak:

• IKE: Indywidualne Konto Emerytalne: nie płacimy podatków od zysku
• IKZE: Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego: płacimy mniejszy PIT a uzyskane w ten sposób środki możemy zainwestować na koncie w IKZE

W ramach IKE i IKZE mogą być użyte różne produkty:

1. Depozyty bankowe
2. Obligacje skarbowe
3. Fundusze inwestycyjne
4. Ubezpieczenia z funduszem kapitałowym
5. Inwestowanie bezpośrednio na giełdzie oraz
6. DFE: Dobrowolne fundusze emerytalne

Na temat powyższych produktów będę jeszcze pisał w przyszłości.

Uwaga: Powyższy artykuł umieściłem w ramach punktu numer jeden w sekcji: >>> Strona główna>>> Jak inwestować >>> Punkt 1. „Jak inwestować: moje cele i ograniczenia inwestycyjne„

A Wy co myślicie o Waszych emeryturach z ZUSu? Co Wam wychodzi z Waszych obliczeń? I jaką macie strategię w tym zakresie?

Powyższy artykuł powstał w ramach współpracy z firmą Skarbiec TFI

Skarbiec TFI umożliwia oszczędzanie na emeryturę w IKE oraz IKZE w ramach punktu trzeciego powyżej, czyli przy użyciu funduszy inwestycyjnych.

Szczegóły na ten temat możecie przeczytać klikając w poniższy baner (na dole strony macie przedstawione trzy modele portfeli inwestycyjnych do wyboru):

Inwestując przy użyciu funduszy inwestycyjnych warto pamiętać, że ponosimy z tego tytułu coroczną opłatę od zarządzania aktywami. Opłaty te różnią się w zależności od dokładnego profilu danego funduszu: można je sprawdzić w statucie danego funduszu. Oczywiście opłaty te zmniejszają naszą potencjalną stopę zwrotu. W przypadku funduszy akcyjnych mogą one wynosić w granicach 3/4% w skali roku.

Z drugiej strony dzięki inwestycjom przy użyciu TFI:

1. Zazwyczaj uzyskujemy szeroką dywersyfikację ze względu na liczbę walorów oraz region w którym inwestuje dany fundusz inwestycyjny.
2. Nie musimy poświęcać czasu na podejmowanie decyzji w które dokładnie spółki czy papiery wartościowe zainwestujemy.

Uwaga: to nie jest artykuł sponsorowany. To znaczy, że ja sam wybrałem temat „Jaka emerytura z ZUS?” oraz stworzyłem zawartość tego artykułu. Umowa o partnerstwie jest taka, że mogłem napisać na temat emerytury z ZUSu co tylko uznam, że warto napisać. I to właśnie powyżej zrobiłem.

Za podzielenie się moimi przemyśleniami otrzymam stałe wynagrodzenie.

W ramach współpracy ze Skarbcem TFI powstał jeszcze drugi artykuł: „Strategie przewidujące przyszłość gospodarki i giełdy: wskaźniki wyprzedzające koniunkturę w gospodarce„.

Krok po kroku: jak zarejestrować się na platformie skarbiec24.pl możecie zobaczyć na nagraniu poniżej:

Z kolei poniżej możecie zobaczyć krok po kroku jak zarejestrować się w programie emerytalnym Skarbca: